Tar éis dul i gcomhairle le hUachtarán na hArd-Chúirte, chinn mé, i bhfianaise an mhéadaithe atá ag teacht ar líon na dteagmhas ina bhfuil iompar an-suaiteach agus, uaireanta, iompar foréigneach sa chúirt ag roinnt dlíthithe go pearsanta agus ag a lucht tacaíochta, gur gá dom an Fógra seo a eisiúint mar rabhadh dóibh siúd a ghabhann d’iompar den sórt sin nach nglacfar leis agus gur dócha go dtabharfaidh an Chúirt aghaidh air ar cheann amháin nó níos mó de na bealaí a liostaítear thíos, chomh maith leo siúd a bhfuil baint acu le hiompar den sórt sin a nochtadh don bhaol go mbeidh nósanna imeachta breise ann maidir le díspeagadh cúirte agus imeachtaí coiriúla eile a d’fhéadfadh a bheith ann. Tá fógra den chineál céanna eisithe ag Uachtarán na hArd-Chúirte.
Cuireann iompar suaiteach bainistíocht éifeachtach ghnó na cúirte, dul chun cinn cásanna agus sábháilteacht agus leas breithiúna, cláraitheoirí agus oifigeach cúirte eile, oifigeach agus foirne, dlíodóirí agus dlíthithe araon i mbaol. Tá sé de dhualgas ar an gCúirt sláine na n-imeachtaí a chosaint agus riar cuí an cheartais agus sábháilteacht gach duine a bhfuil baint acu le córas na gcúirteanna a áirithiú. Má tá muinín an phobail as riaradh an cheartais le coinneáil ar bun, tá sé fíorthábhachtach go n-urramófaí údarás na Cúirte.
Is é is cuspóir don Fhógra seo roinnt de na samplaí is coitianta d’iompar suaiteach ag dlíthithe áirithe go pearsanta agus ag a lucht tacaíochta a shainaithint agus roinnt de na bealaí inar féidir agus ina ndéileálfaidh an Chúirt le hiompar suaiteach den sórt sin nuair a thagann sé chun cinn. I bhfianaise níos mó eachtraí den chineál iompair shuaiteacha sin, ní féidir a bheith ag súil leis go bhfeidhmeoidh an Chúirt an cineál caoinfhulaingthe maidir le hiompar den sórt sin a d’fhéadfadh a bheith déanta go dtí seo.
Sa chás go gcuireann duine isteach ar ghnó cúirte, tá raon orduithe is féidir leis an gCúirt a dhéanamh faoi reachtaíocht, Rialacha na nUaschúirteanna agus faoina dlínse bhunúsach. Tá cuid de na bearta sin leagtha amach thíos, mar shampla. Ba cheart a chur i bhfios go láidir, áfach, nach liosta uileghabhálach é seo. Tá orduithe eile ann a d’fhéadfadh a bheith á lorg ag daoine a ndéanann iompar suaiteach den sórt sin dochar dóibh (lena n-áirítear orduithe a dhéantar faoi dhíspeagadh coiriúil agus sibhialta chumhachtaí na Cúirte). Féadfar imeachtaí coiriúla a thionscnamh freisin.
I gcás inar gá, féadfaidh an Chúirt ceann amháin nó níos mó de na céimeanna a leagtar amach thíos a dhéanamh i gcás inar freagairt chothrom chomhréireach é sin ar an iompar suaiteach lena mbaineann.
Is é an cuspóir i ndáil leis sin a áirithiú go ndéanfar gach imeacht a sheoladh go cothrom, go sábháilte agus go héifeachtúil, agus cearta na rannpháirtithe uile á gcosaint ag an am céanna.
- Samplaí d'Iompar Suaiteach
Is éard is iompraíocht shuaiteach (nó iompar suaiteach) ann aon iompraíocht a chuireann isteach ar riar cuí an cheartais agus lena n-áirítear, mar shampla amháin (agus ní mar liosta uileghabhálach):
- aon imeachtaí a thionscnamh nó a ionchúiseamh atá athchleachtach go míchuí ar imeachtaí roimhe seo nó ina bhfuil éilimh a d’fhéadfaí a dhlíthiú níos cuí in imeachtaí roimhe seo, atá leatromach, suaibhreosach, cráiteach, a bhfuil sé de cheangal orthu teip nó nach bhfuil aon ionchas réasúnach ann go n-éireoidh leo, nó atá dírithe ar chuspóir níos laige;
- ag iarraidh aon ordú foirfe a athoscailt gan cúis shubstaintiúil;
- mainneachtain arís agus arís eile teorainneacha ama a chomhlíonadh maidir le céimeanna nós imeachta a ghlacadh;
- iarratais mhíchuí a bheith á ndéanamh go feasach ar an liosta mícheart nó os comhair an bhreithimh mhícheart;
- aon aighneacht nó iarratas a dhéanamh atá leatromach, suaibhreosach, cráiteach, faoi cheangal teipe nó nach bhfuil aon ionchas réasúnach ann go n-éireoidh leis nó atá dírithe ar chuspóir níos laige;
- imeachtaí a thionscnamh i gcoinne: (a) aon bhreitheamh, cláraitheoir, oifigeach cúirte nó ball foirne de chuid na Seirbhíse Cúirteanna nó iarshealbhóir post den sórt sin, agus/nó (b) gan bonn cuí, i gcoinne aon dlíodóra (ach amháin ag cliant nó iarchliant);
- imeachtaí a thionscnamh de shárú ar ordú srianta dlíthíochta nó ordú “Isaac Wunder”;
- aon ionsaí iarbhír, iarracht nó bagairt ar an mbreitheamh nó ar aon duine sa chúirt amhail iarracht ar ghabháil airbheartaithe laistigh den seomra cúirte nó frithbheartaíocht choirp a thairiscint do chomhalta den Gharda Síochána atá ag cur aon ordú nó treoir ón gCúirt i ngníomh nó a bhfuil sé beartaithe aige nó aici é a chur i ngníomh nó a bhfuil aon ordú nó treoir ón gCúirt curtha i ngníomh aige nó aici;
- aon tógáil nó taifeadadh neamhúdaraithe iarbhír, iarracht nó bagairt a dhéanamh ar aon íomhánna nó taifead fuaime a thógáil nó a thaifeadadh sa chúirt nó aon ghléas soghluaiste nó trealamh eile a úsáid nó a thaispeáint ar bhealach atá in ann taifid den sórt sin a thógáil nó a thaifeadadh;
- aon fhocail nó iompar atá maslach, bagrach, míchúirtéiseach go suntasach nó míchuí ar shlí eile a úsáid i leith na Cúirte nó i leith aon duine eile sa chúirt;
- croscheistiú a dhéanamh ar bhealach míchuí nó leatromach, tar éis don Chúirt rabhadh cuí a thabhairt di;
- aon doiciméad fadálach, scannalach nó míchuí ar shlí eile a thabhairt ar aird nó a bheith ag brath air;
- mainneachtain nó diúltú déanamh de réir aon treoracha ón gCúirt maidir le seoladh na héisteachta nó ar shlí eile, nó diúltú glacadh le haon treoracha den sórt sin;
- moill a chur ar phróiseáil ordúil ghnó na Cúirte, lena n-áirítear trí iarrataí ar atráth gan bhunús a dhéanamh, lena n-áirítear ar chúiseanna leighis gan bhunús;
- aon chur isteach eile ar an éisteacht amhail dul i dteagmháil leis an gCúirt nó iarracht a dhéanamh déanamh amhlaidh gan ceart éisteachta, gan scor de dhul i dteagmháil leis an gCúirt nuair a ordaítear di scor amhlaidh, aon chur isteach neamhúdaraithe nó idirghabháil eile a dhéanamh, nó bogadh timpeall sa seomra cúirte ar bhealach suaiteach;
- gníomhú mar chara McKenzie gan na coinníollacha maidir le ról den sórt sin a chomhlíonadh, nó leas a bhaint as cúnamh duine den sórt sin;
- brath ar chúnamh ó chara McKenzie gan cead na Cúirte a fháil agus gan aon fhaisnéis a bhaineann leis an ábhar a d’fhéadfadh a bheith ag teastáil ón gCúirt a nochtadh don Chúirt; agus/nó
- aon bheart eile a dhéanamh a d'fhéadfadh cur isteach ar chúrsa an cheartais.
- Samplaí de na Céimeanna is Féidir leis an gCúirt a Ghlacadh
I gcás inar deimhin leis an gCúirt gur tharla iompar suaiteach, go bhfuil sé ag tarlú nó gur dócha go dtarlóidh sé ar bhealach a dhéanann difear d’iompar aon imeachtaí nó gnó cúirte, féadfaidh an Chúirt raon orduithe éagsúla a dhéanamh agus céimeanna éagsúla a ghlacadh chun a chinntiú go seolfar imeachtaí ar mhodh cóir ordúil.
Ag brath ar na himthosca, agus arís mar shampla amháin, féadfaidh an Chúirt:
- a cheangal go ndéanfar aon ní a bheidh curtha chun cinn ag an duine a chur faoi mhionnscríbhinn;
- a cheangal ar aon duine atá in ann fianaise a thabhairt faoi aon ní den sórt sin freastal go pearsanta chun fianaise faoi mhionn a thabhairt;
- dul ar aghaidh in éagmais páirtí a mhainníonn freastal d’ainneoin fógra éisteachta;
- orduithe a dhéanamh chun cosc a chur ar aon duine gabháil d’iompar suaiteach i gcoitinne nó do chineálacha áirithe iompair den sórt sin;
- imeachtaí a chur ar atráth;
- aon imeacht nó cosaint a dhíbhe nó a scriosadh amach, go hiomlán nó ar théarmaí nó trí ordú;
- srian a chur ar an duine aighneacht nó aighneachtaí áirithe de chineál áirithe a dhéanamh nó croscheistiú a dhéanamh ar aon bhealach míchuí sonraithe nó srian a chur leis an gcroscheistiú sin;
- srian a chur ar an duine ó leas a bhaint as Cara McKenzie áirithe nó ó ghníomhú mar Chara McKenzie nó ó airbheartú seirbhísí a bhaineann le dlíthíocht a thairiscint ar luaíocht nó ar shlí eile;
- an duine a shrianadh ó fhreastal ar an gcúirt go pearsanta agus a cheangal go ndéanfar aon imeachtaí breise a mbeidh baint ag an duine leo a sheoladh go cianda ar cibé coinníollacha maidir le rochtain ar tharchur fuaime agus físe a ordófar;
- srian a chur ar an duine ó idirghníomhú leis an gCúirt, le cláraitheoir nó le hoifigeach cúirte eile nó le foireann na Seirbhíse Cúirteanna nó leis an tSeirbhís Chúirteanna féin agus/nó le dlíodóirí freasúracha, go ginearálta nó ar bhealach sonraithe;
- srian a chur ar an duine cumarsáid a dhéanamh leis an gCúirt, leis an gcláraitheoir nó leis an oifigeach cúirte eile nó le baill d’fhoireann na Seirbhíse Cúirteanna féin nó leis an tSeirbhís Chúirteanna féin, ar shlí seachas trí fhógra foriarratais foirmiúil agus trí mhionnscríbhinn fhoirmiúil;
- srian a chur ar an duine ó bheith i láthair go pearsanta ag aon oifig chúirte, lena n-áirítear Oifig na Cúirte Achomhairc;
- an éisteacht a aistriú chuig ardán cianda lena n-áirítear, i gcás inar gá sna himthosca, gan gá le réamhrabhadh ná aighneachtaí;
- aon duine a eisiamh ó sheomra cúirte fisiciúil;
- fuaim an duine a bhalbhú ar chianchúirt, tar éis rabhadh a thabhairt, más iomchuí;
- deireadh a chur le nasc an duine le héisteacht chúirte chianda, tar éis rabhadh a thabhairt, más iomchuí; agus/nó
- srian a chur ar an duine imeachtaí a thionscnamh i gcoitinne nó de chineál áirithe, gan toiliú roimh ré ó Uachtarán na hArd-Chúirte nó ó bhreitheamh eile den Ard-Chúirt arna ainmniú nó arna hainmniú ag an Uachtarán.
Féadfar orduithe den chineál sin, i gcás inar gá agus inar comhréireach, a bhunú ar aon chás amháin. Féadfar iad a dhéanamh freisin, i gcomhréir leis an dlí, gan fógra a thabhairt roimh ré don duine a chuireann isteach ar ghnó cúirte, ach faoi réir aon aighneachta is mian leis an duine a dhéanamh ina dhiaidh sin maidir leis an bhfáth ar cheart an t-ordú/na horduithe a chur ar ceal nó a athrú.
3.Cur as an gCúirt
I gcás inar gá duine a bhaint den seomra cúirte mar gheall ar iompar suaiteach, féadfaidh an Chúirt an méid seo a leanas a dhéanamh:
- rabhadh a thabhairt don duine faoi bhaint a d’fhéadfadh a bheith ann mura rud é go bhfágann an phráinn nó an réamhiompar go bhfuil rabhadh míchuí; agus/nó
- baint díreach deonach agus/nó cúnamh ón nGarda a iarraidh, lena n-áirítear forneart réasúnach, más gá.
Tar éis an duine a chur as oifig, féadfaidh an chúirt dul ar aghaidh in éagmais an duine a cuireadh as oifig.
18 Nollaig 2025
An Breitheamh Caroline Costello
Uachtarán na Cúirte Achom
